Jak wyglądała historia Pinballa cz.1

Flippery, czyli popularne automaty do gry w pinball, które dzisiaj kojarzą się przede wszystkim z rozrywką swoją historią sięgają ponad sto lat wstecz. Od tego czasu przeszły wiele zmian, a ich popularność wciąż wzrasta. Jak wyglądały ich początki i jak zmieniały się na przestrzeni lat?

Początki gier na wzór pinballa

Początków flipperów można szukać już w Średniowieczu, kiedy to wynalazcy, zainspirowani grami ziemnymi, polegającymi na toczeniu się kamieni, próbowali przenieść je na mniejsze drewniane stoły.

Wiele osób uważa flippery za całkowicie nowoczesne urządzenia rozrywkowe. Jednakże, jedną z pierwszych zachowanych do naszych czasów konstrukcji, która może być uznana za prekursora tych automatów, jest tzw. bilard japoński z 1750 roku. To zaskakujące, że już w tamtych czasach powstawały urządzenia, które posiadały sprężynowy mechanizm wyrzutki kulki – na sto lat przed opatentowaniem go przez Montague Radgrave’a.

Jednym z wczesnych prekursorów fliperów było także tzw. Bagatelle, które powstawało we Francji za panowania króla Ludwika XIV. Były to pierwsze automaty z wyrzutnikiem, otworami w blacie i szpilkami. Nazwa pochodzi od miejsca, gdzie po raz pierwszy zostały zaprezentowane – na specjalnej uczcie zorganizowanej na cześć króla i jego małżonki w Château de Bagatelle. Wkrótce urządzenia te zyskały popularność w całej Francji i zostały spopularyzowane w Stanach Zjednoczonych przez francuskich żołnierzy. Według źródeł grał na nich sam prezydent Abraham Lincoln.

W 1869 roku brytyjski wynalazca Montague Redgrave założył pierwszą manufakturę na przedmieściach Cincinnati w Ohio, USA, która produkowała Bagatelle na masową skalę. Dwa lata później Redgrave uzyskał amerykański patent na swoją wersję flippera. To właśnie on jest odpowiedzialny za wprowadzenie kilku kluczowych innowacji, które przyczyniły się do rozwoju flipperów. Wśród nich znajduje się sprężynowy mechanizm wyrzutki kulki, zmniejszenie rozmiarów stołów oraz kulki, a także nachylenie blatu. Dzięki tym zmianom flippery stały się bardziej dynamiczne i trudniejsze do opanowania, co dodatkowo zwiększyło ich popularność.

1889 rok – rozpowszechnienie wrzutnika

Kolejnym kamieniem milowym w historii flipperów było wprowadzenie do nich mechanizmu wrzutowego, który po raz pierwszy pojawił się w prototypie szafy grającej. Jednakże to właśnie w 1889 roku rozpoczęła się era automatów wrzutowych, gdy Louis Glass i William S. Arnold opracowali mechaniczny wrzutnik 5-centówek i zamontowali go w walcowym fonografie opracowanym przez Edisona.

Wraz z upływem lat, mechanizm wrzutowy stał się nieodłącznym elementem wszystkich produkowanych wówczas Bagatelli, a następnie flipperów. To innowacyjne rozwiązanie pozwalało na zarabianiu na urządzeniach rozrywkowych, co jeszcze bardziej zwiększyło ich atrakcyjność wśród kupców. Flippery zaczęły pojawiać się w masowej produkcji na początku lat trzydziestych XX wieku.

1932 rok – wprowadzenie nóg do flipperów

Początkowo flippery składały się wyłącznie z blatu, jednak przełomowym momentem okazał się rok 1932, kiedy to producenci zaczęli wyposażać je w nogi. Warto jednak wspomnieć o grze Bingo, która była pierwszą “beznogą” grą zakontraktowaną przez nowo powstałą firmę D. Gottlieb & Company i opracowaną przez Bingo Novelty Company w 1931 roku. Gra ta była sprzedawana w astronomicznej cenie 16,5 dolarów.

W 1931 roku pojawiła się gra Ballyhoo, która była wyjątkowa ze względu na opcjonalne nogi. Została ona wymyślona przez założycielka spółki Bally, Raymonda Maloney’a i posiadała wrzutnik.

1933 rok – mechanizm Tilt, elektromechaniczny licznik oraz flippery na akumulatory

Przełomowym momentem w dziejach flipperów było wprowadzenie do nich światła, dźwięku, tilta, a także w późniejszym czasie bumperów (in. grzyby lub zderzaki). Rok 1933 przyniósł wymyślenie mechanizmu „TILT”, który został opracowany w celu rozwiązania problemów związanych z potrząsaniemi podnoszeniem stołu przez niektórych graczy, co wpłynęło na poprawę trwałości stołów i wyniki gry.

Najprostszym rozwiązaniem tej sytuacji okazał się mechanizm przechyłu, który polegał na umieszczeniu wewnątrz urządzenia kulki lub ciężarka, który zamykał obwód elektryczny w momencie nadmiernego przechylenia stołu. Tilt, jak donoszą niektóre źródła, zadebiutował w grze „Advance”, którą wyprodukowano w fabryce flipperów należącej do Harry’ego Williamsa.

Wygląda na to, że palma pierwszeństwa za wynalezienie elektrycznie uruchamianego mechanizmu Tilt należy do flippera Autocount, który został wprowadzony na rynek w listopadzie 1933 roku przez A.B.T Manufacturing Company z Chicago. Ten flipper miał też pierwszy elektromechaniczny licznik, a zasilany był akumulatorowo. Wkrótce jednak, zaczęto podłączać flippery do sieci elektrycznej, a prekursorem tej zmiany był Harry Williams, który już na początku 1933 roku wyprodukował pierwsze automaty zasilane akumulatorowo, a później wiele z nich przerobiono na zasilanie sieciowe.

1936 rok – wprowadzenie do flipperów bumpera

W grze Bumper wyprodukowanej przez firmę Bally w grudniu 1936 roku zadebiutował pierwszy grzybek. Wcześniejsze modele bumperów różniły się od obecnie znanych konstrukcji. Były to małe grzybki z umieszczoną pod nimi sprężyną. Kulka zamykała obwód elektryczny dotykając sprężyny i tym samym zaliczała punkty. Nils A. Nelson uzyskał amerykański patent na konstrukcję bumpera w 1937 roku. Jednak aktualny Pop Bumper znany nam dzisiaj, został wynaleziony przez Harry’ego Williamsa w grze Saratoga z 1948 roku, w którym uderzenie kuli w grzyba nie tylko zaliczało punkt, ale również aktywowało specjalny wybijak odrzucający bile od bumpera.

Koniec lat 30. – rozszerzenie gamy tematycznej flipperów

W latach trzydziestych zaczęły pojawiać się pinbale tematyczne, początkowo skoncentrowane głównie na baseballu, a później poszerzone o różnorodne inne tematy.